Hoewel in het strafrecht men allang zijn schouders ophaalt wanneer politie en justitie onrechtmatig verkregen bewijs gebruikt om iemand veroordeeld te krijgen, merkten onze cliënte dat in het bestuursrecht de rechter gelukkig wel aan rechtsbescherming doet en een streep zette door het handelen van een gemeente. Wat was er aan de hand?
Mijn cliënte ontving sinds jaar en dag een bijstandsuitkering van haar gemeente omdat zij zichzelf niet in haar levensonderhoud kon voorzien. Op een gegeven moment had zij een nieuwe relatie gekregen met haar huidige partner en logischerwijs kwam die partner natuurlijk ook bij haar over de vloer. Op dat moment was die relatie echter nog niet zodanig dat er meteen sprake was van een gemeenschappelijk huishouding. Cliënte woonde immers ook nog niet samen.
Een anoniem gebleven persoon kon kennelijk het geluk van cliënte in het vinden van een nieuwe relatie niet verkroppen en stuurde een anonieme melding naar de gemeente dat er sprake zou zijn van samenwoning. Dat de gemeente vervolgens een onderzoek is gestart, dat is niet verwonderlijk, hoe zij dat deed, dat wel.
In plaats van immers zelf onderzoek te doen, besteedde de gemeente het onderzoek uit aan een privaat bedrijf, dat (toentertijd) bekend stond met de formule ‘no cure no pay’. Het bedrijf had dus een financieel motief om zo veel mogelijk voor cliënte belastende informatie te vinden. Hoe meer er werd gevonden, hoe meer er kon worden gedeclareerd. Naar ontlastende informatie waaruit bleek dat cliënte helemaal nog geen gezamenlijke huishouding voerde, werd dan ook niet hard gezocht.
Kortom: er had helemaal geen objectief en onafhankelijk onderzoek plaatsgevonden, maar de gemeente vorderde op basis van dat onderzoek wel klakkeloos ruim € 30.000,- aan verstrekte bijstand van de afgelopen jaren terug. Gelukkig zette de bestuursrechter hier een streep door met de overweging dat dit onderzoek slechts door (medewerkers van) het College van B & W mag worden uitgevoerd en niet mag worden uitgevoerd door privépersonen die een financieel belang hebben bij een bepaalde uitkomst in de zaak. Omdat het desalniettemin gebruiken van die informatie “zo zeer indruist” tegen dat wat van een behoorlijk handelend bestuursorgaan mag worden verwacht, oordeelde de rechter dat het onrechtmatig verkregen bewijs betrof waardoor cliënte gelukkig de genoten bijstand niet hoefde terug te betalen. En terecht, want zij voerde immers ook geen gemeenschappelijk huishouding.
Beslist uw gemeente tot een invordering van uw uitkering? Laat dit dan altijd toetsen door een advocaat, de ervaring laat immers zien dat dit kan lonen.
Mr. Robbert Poort/Advocaat